Nomuli Yapay Dili
Diğer vikilerden daha özgür!
Bu maddenin geliştirilmesi gerekmektedir.
Madde yeterli ve kapsamlı bilgiye sahip değil. Daha fazla katkı ve içerikle geliştirilmesi gerekiyor.
Daha fazla kaynak, ek bilgi ve örnek gerekmektedir.
Nova mundo linguo kelimesinin kısaltılmışıdır ve anlamı Yeni dünya dili demektir.
/nomuli-turkce-sozluk ile ilgili kavram incelemesi için
Rastgelelik Sözlük'e bakabilirsiniz.
"Nomuli Yapay Dili"
Belgeyi İndir (419.1 Kb)
Türkçe’yi ve Avrupa dillerini baz alarak oluşturulmuş bir yapay dildir.
"Nomuli", 2002 yılında sn. Mustafa Kaptan tarafından geliştirilmeye başlanan yapay dildir. Türkiye'de uzun soluklu yapay dil gelişimine öncü olmuştur.
Yapay bir dil olarak bağımsız ve kendine özgü kuralları bulunur. Nomuli, aslında dünya üzerindeki haksızlıklara karşı sembolik olsa bile tepkisel bir girişimdir.
Nomuli Dilinde Örnek Cümleler
- Here besite çrase aforse (Nomuli)
- Yesterday has passed, tomorrow is not clear. (İngilizce)
- Dün geçti, yarın belli değil. (Türkçe)
- Lâ Tün wurde kifuterti, ist lâ Taç Bilawñuz. (Al Bakiyye: Hûrayca)
- Hieraŭ pasis, morgaŭ ne klaras. (Esperanto Dili)
- Gestern ist vergangen, morgen ist nicht klar. (Almanca)
- Diga dureso hemma öne furenita meseli. (Nomuli)
- External beauty is the first thing people mistake. (İngilizce)
- Dış güzellik insanların ilk yanıldığı konudur. (Türkçe)
- İmhüsnûnç ist ay Bertalfacu kio waren lâ İns taya. (Al Bakiyye: Hûrayca)
- Ekstera beleco estas la unua afero, kiun homoj eraras. (Esperanto Dili)
- Äußere Schönheit ist das erste, was Menschen verwechseln. (Almanca)
Nomuli Dilinde Örnek Kelime
Nomuli Alfabesi
A
Bu harf alfabenin ilk harfidir türkçedeki a harfinin aynısıdır. Sıfatlar a harfiyle biter nomuli yapay dilinde. Ayrıca kelime sonundaki –a harfi genel bir sahiplik ekidir ve ikinci tekil şahıs iyelik ekidir. Ön ek olarak kullanıldığında olumsuz yapıcı ek manasına gelir. Bazı fiillerin olumlu hali “a” ile başlar mesela aneti=anlamak gibi. Onların olumsuzlarında da “a” harfi düşürülür neti=anlamamak gibi.
Â
Tek harfe dönüşen çift harftir. a harfinin tekrarlanmasıyla oluşur. nomulide a harfleri yan yana gelince bu harfe dönüşür ve tek harf halini alır. Kelime kökünün sonundayken kelime köküne tabidir yani kökün yapısını bozmaz lakin kelime ortasında ve başındaysa tamamen tek harfe dönüşür.
Ŏ
Ao-oa arası bir ses verir. Ağız o harfi söyleyecekmiş gibi açılır ve a denir. ao ve oa ne zaman kelime içinde yan yana gelse bu harfe dönüşür. kelime sonunda bulunuyorsa şayet misal “trŏ” gibi o harften önceki harf a harfidir trao şeklinde okunmalıdır eğer bir isimse. Lakin trŏ’nun sıfat formu traa diye okunması gerektiğinden “trâ” şeklinde yazılması gerekir. Sonuçta kelimenin kökü önemlidir kök “tra’dır. Kök şayet “tro” olursa isim hali “trô” olurdu. Sıfat hali de trŏ olurdu. Lakin korkulacak bir şey yok çünkü kelimeler sesteş olsa bile mantıkla hangi kelimenin hangisi olduğunu anlarsınız. Kaldı ki nomulide tro diye bir kök yoktur bu bir örnek olarak verilmiştir.
Ʌ
A harfidir lakin söylerken dudaklar düz şekilde olur ağız açılmaz.
B
Türkçedeki b harfi gibidir
J
Nomulideki j harfi türkçedeki c harfinin ve j harfinin sesini verir. J harfi bildiğiniz j harfidir.
Ç
Eski nomuli metinlerinde “ch” şeklinde geçen bu harf çift harf değildir tek harftir.
D
Türkçedeki d harfi gibidir
Ḍ
Arapçadaki dad harfi gibidir. D harfidir lakin kalın bir d harfidir dil üst dişlere değdirilerek çıkartılan bir d harfidir.
D̆
Çift harftir “dz” sesini verir. Arapçadaki dzal harfinin muadilidir. Mantığı “x” harfi gibidir tek harf olarak düşünülemez.
E
Türkçedeki e harfinin aynısıdır. Kelime sonundaysa zarfları belirtir ve de 3. Tekil şahıs iyelik ekidir.
Ė
Tek harfe dönüşen çift harftir. e harfinin tekrarlanmasıyla oluşur. nomulide e harfleri yan yana gelince bu harfe dönüşür ve tek harf halini alır. Misal “kuru” manasına gelen “drə”yı ele alalım kökeni “dre” dir bunun ve drea diye okunur. Drea bir sıfattır. İsim hali yapılmak istenirse dreo olur. kuru olarak manasında bir kelime söylemek istersek yani zarf hali kullanmak istersek “dree” demek lazım yani yazılışta tek harfe dönüşecek ve “drė” olacak. kök önemli nomulide. Kök neyse o. Misal daha iyi anlaşılması için birleşik kelimeyle yeni bir kök yaptık diyelim “drė” ile “kuro” kelimesini birleştirdik diyelim drėkuro olur ve oradaki ė harfi tek harf olarak ele alınır. Lakin kelimemiz birleşik değilse harf tekrarlı harf kökü değiştirmez. Yani drė’de kök “dre”dir lakin drekuro’da drėkur’dur kelimelerin ortasındayken çift harf özelliğini tamamen kaybeder sadece seslendirmesi çift harf olarak kalır.
Ə
A ile e arası bir ses verir. Nomulide ne zaman “ae” ve “ea” harfi yan yana gelse “ə” formuna dönüşür ve tek harf halini alır. Çift harften tek harfe dönüşen sesli harftir.
F
Bildiğiniz türkçedeki f harfinin aynısıdır.
Ḟ
F harfi lakin dil dişlere temas etmeyecek. Islık çalarkenki gibi.
G
Türkçedeki g harfinin aynısıdır.
Ğ
Türkçedeki yumuşak g ile karıştırılmamalıdır arapçadaki ğayın harfi gibidir.
H
Bidiğiniz h harfidir
Ḥ
“h” harfinin daha vurgulu halidir “Ĥ” karfinden yumuşak “H” harfinden serttir. türkçedeki "ahh" nidasındaki h'nin vurgusu gibidir.
Ĥ
KH sesini verir boğazdan h sesi de denir. Nomulide ne zaman “kh” harfleri bir araya gelirse bu harfe dönüşür lakin çift harf olarak nitelendirilmez.
Ê
Türkçedeki "ı" sesine karşılık gelir.
I
Türkçedeki i harfinin aynısıdır. Nomulide büyük İ yoktur i harfinin üstündeki nokta sadece küçükken gösterilir. “i” şeklinde. –i her zaman fiil halini gösterir.
Î
Çift i harfidir. Diğer kendini tekrar eden sesli harfler gibi mantığa sahiptir. Kelime sonundaysa kökü değiştirmez. Misal “tî” kelimesinde kök ti’dir. Fiil hali “Tî” dir. İsim hali “tio”dur. Lakin afrahasîo olsaydı kelimemiz fiil hali afrahasîi olurdu. Yani okunuşla afrahasiii şeklinde. Nomulide malum kelimeler sonundaki harflerle ne olduğu belli olur. lakin aneteii örneğini verecek olursak aneteî olur isim hali de aneteo olur. kelime başında ve ortasında î harfi tek harf gibi ele alınır. Misal “afrahasîo” kelimesini “luro” ile birleştirirsek afrahasîluro olur ve oradaki “i” tek harf olur uzun ama tek.
K
Türkçedeki “k” harfinin aynısıdır.
L
Türkçedeki “L” harfi gibidir.
“Ŀ”
Kalın bir l harfidir dil üst dişlere değdirilek çıkartılır.
“M”
Türkçedeki m harfi gibidir.
Ṃ
mb sesidir çift harftir. Klavyede bu harf bulunmuyorsa “mb” hali de kullanılabilir.
“N”
Türkçedeki “n” harfi gibidir
Ŋ
Ng sesidir çift harftir. Klavyede bu harf bulunmuyorsa “ng” hali de kullanılabilir.
‘ (ayın)
Ayın harfi arapçada olan bir harftir nomulideki ayın harfi de hemen hemen arapçadaki gibidir. Bu harfi çıkarırken çok hafif duaksama olur sonra kelimeye devam edilir örneğin ma’o kelimesi ayınlıdır “ma”deyince nefes kesilir ve hemen ardından o harfi söylenir.
O
Türkçedeki o harfi gibidir.
Ô
Çift o harfidir. Kelime sonundayken kökü bozmaz misal “trô” kelimesinde kök “troo” dur. Yani sıfat hali troa şeklinde çıkartılır. Lakin kelime baş ve ortasındaysa ô harfi tamamen tek harfe dönüşür.
Ö
Türkçedeki ö harfi gibidir.
P
Türkçedeki p harfi gibidir.
Q
Bildiğiniz q harfidir. Örneğin kağıt ve kara kelimelerinin k’si arasındaki farkı düşünebiliriz. Kağıttaki k biraz daha yumuşaktır karadaki daha sert bir k’dir.
R
Türkçedeki r harfi gibidir
Ṙ
R harfi ama dil damakta titremiyor
S
Türkçedeki s harfi gibidir.
Ṣ
Arapçadaki sad harfinin muadilidir. Dil üst dişlere değdirilerek çıkartılan kalın bir s harfidir.
C
X gibi sürekli çift harftir “ts” sesini verir tek harfe dönüşmez
Ş
Türkçedeki ş gibidir
T
Türkçedeki t gibidir.
Þ
Tha harfidir arapçada da mevcuttur dil üst dişlere değdirilerek çıkarılan sert bir t’dir.
U
Türkçedeki u harfinin aynısıdır.
Û
Çift harftir bildiğiniz w’dur. Lakin nomulide sessiz harf olarak nitelendirilemez. Zaten dabulyu demek çift v değil çift u demektir.
Ṿ
Tek harftir. Nomulide ne zaman “vh” harfleri yanyana gelirse “ṿ” harfine dönüşür ve tek harf halini alır. Bu harf tıpkı ḥ harfi gibi boğaza vurgulu bir harftir
X
Bildiğiniz iks harfidir “ks” sesini verir çift harftir. Ks harfleri ne zaman yan yana gelirse x olur.
Y
Nomulide sadece kelime sonunda çoğul eki olarak kullanılır.
Ż
Arapçadaki “zı” harfine karşılık gelir. Z ve s harfi arası bir ses verir çift harf değildir. Nomulide ne zaman “zs” sesi yahut “sz” sesi bir araya gelse bu harfe dönüşür.
Z
Bildiğiniz z harfidir.
Not: Aksanlı harfler klavyede bulunmuyorsa şayet klavyede ona benzeyen harfler kullanılır.
Kaynakça
- Site: "Nomuli", Nomuli Resmi Sitesi, Erişim tarihi: 19.10.2020. ⇒
Ayrıca Bakınız
- Nomuli - Türkçe Sözlük
- Nomuli - Türkçe Çeviri
- Nomuli Resmi Sitesi
Görseller
Madde değeri: 14114
